مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها | استارت‌آپ‌ها چگونه به حل مسائل می‌پردازند

مسئولیت اجتماعی دانشگاه وظیفه‌ای است که فعالان عرصه دانشگاهی در شبکۀ دانشگاهی کشور به دوش می‌کشند. اما از دید دانشگاه در جامعه و کشور چه مسائلی وجود دارد و چگونه می‌شود راه حل آن‌ها را یافت.

به گزارش عطنا، اختتامیه استارتاپ کارآفرینی اجتماعی(طرح ملی کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی) به همت دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وزارت کشور چهارشنبه، 12آذر با حضور غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم فناوری و تحقیقات، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی، هما داوودی گرماوردی، اولین بانوی رئیس کانون وکلا در ایران، وحید شالچی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهمورث بشیریه، دبیرعلمی رویداد و محمدرضا رحمت‌خواه، دبیر اجرایی رویداد، به صورت برخط(آنلاین) برگزارشد.

پیش‌تر پیش رویداد استارت‌آپ کارآفرینی اجتماعی باحضور هدی غفاری،مدیراموراجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهمورث بشیریه، دبیرعلمی رویداد، شوآن صدرقاضی، دکترای نوآوری برای توسعۀ دانشگاه سازمان ملل/ مشاور بین‌المللی نوآوری و توسعه، ندا فرامرزیان بروجنی، کارآفرین و فعال اجتماعی حوزۀ زنان و محمدرضا رحمت‌خواه، دبیر اجرایی رویداد، در 3آذر به صورت برخط(آنلاین) برگزار شد.

جلسه داوری اولیۀ استارت‌آپ کارآفرینی اجتماعی باحضور الهام فخاری، رئیس شورای اسلامی استان تهران، علی اصغر سعدآبادی، رئیس مرکز نوآوری علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی، مهری‌السادات موسوی، رئیس جهاددانشگاهی علامه طباطبایی، علی کاظمی، مدیرکل دفترنوآوری و مدیریت تحول قوه قضائیه، در5 آذر به صورت برخط(آنلاین) برگزار شد.

کارگاه‌های آموزشی استارت‌آپ کارآفرینی اجتماعی باحضور محمد خسروی، مدیرعامل شبکه یادگیری مهارت، کیمیا سکاکی، توسعه دهندۀ کسب و کار، حسین توحیدی، تحلیل‌گر و مشاورمدیریت/ معلم کوچ تفکر، الهه عزیزی، مشاور مدرس راه‌اندازی کسب و کار/ موسس استارت‌آپ همقدم، فاطمه طالبی‌پور، جامعه‌شناس و مشاور کسب  کار/ توانمندسازی زنان در محل کار، و دکتر علی اصغر سعدآبادی، رئیس مرکز نوآوری علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی در 7،6 و8آذر به صورت برخط(آنلاین) برگزارشد. جلسه داوری نهایی  باحضور دکتر الهام فخاری، رئیس شورای اسلامی استان تهران، علی اصغر سعدآبادی، رئیس مرکز نوآوری علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر مهری‌السادات موسوی، رئیس جهاددانشگاهی علامه طباطبایی، علی کاظمی، مدیرکل دفترنوآوری و مدیریت تحول قوه قضائیه،  10آذر به صورت برخط(آنلاین) برگزار شد.

 

دانشگاه چگونه مسئولیت اجتماعی را ایفا می‌کند؟

حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی، به عنوان نخستین سخنران این برنامه می‌گوید:

در ابتدا هدف اصلی سپاسگزاری و تاکید بر حمایت دانشگاه و همچنین تاکید ادامۀ این رویدادها در دانشگاه بود. نکته اول این است که دانشگاه چگونه می‌تواند مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کند؟ ناخودآگاه بعد از این صحبت، فکر ما می‌رود سمت مخاطرات، آسیب‌های فرهنگی و.... بی‌گمان این‌ها بخشی از مسئولیت اجتماعی هستند ولی صرفا اینکه فقط بگوییم این‌ها مسئولیت دانشگاه است، جفا است.

مسئولیت اجتماعی دانشگاه در ابتدا باری است که علوم انسانی و اجتماعی در شبکۀ دانشگاهی کشور به دوش می‌کشند. اینکه در جامعه و کشور چه مسائلی وجود دارد و چگونه می‌شود این مسائل را حل کرد و چگونه راه حل پیدا کرد. برخی بر این تصورند که با ورود به دانشگاه برای حل مسئله نیازمند رادیکالیزم تند هستند ولی رادیکالیزم تُند تنها انجام مسئولیت اجتماعی را به خطر می‌اندازد. گونه‌ای از رفتار که مبتنی بر عقلانیت باشد، ما را به شناخت درست‌تر مسائل اجتماعی رهنمود می‌کند و باعث می‌شود راه‌حل‌های مناسب، بلندمدت و بدون عوارض جانبی داشته باشیم. اگر بخواهیم مفهوم علم نافع، مفهوم دانشگاه نافع و دانشگاه تاثیرگذار را معنا کنیم، از این مسیر قابل معنا است.

در شرایط جدید تحت تاثیر ادبیات جدید برای کارکرد دانشگاه‌ها ما در مسیر دانشگاه کارآفرین در حال حرکت هستیم. ممکن است این حرکت بنیادی مشکل نداشته باشد ولی اینکه بگوییم چگونه برویم و محصولی تولید کنیم که بازدۀ اقتصادی داشته باشه و بازار آن چگونه باشد و چگونه ثروت‌آفرینی کند، ما نمی‌توانیم کارآفرینی دانشگاه را به این معنا محدود کنیم. در فضای دانشگاهی و به خصوص علوم انسانی و علوم اجتماعی ما گونۀ دیگری از کارآفرینی را پدید آوردیم.

 

دانشگاه باید به تحقق کارآفرین‌ها کمک کند

غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم فناوری و تحقیقات در مقام سخنران دوم برنامه به بحث درباره کارآفرینی اجتماعی می‌پردازد:

کارآفرینی اجتماعی ابتکار را در میان دانشجویان زیاد می‌کند که سبب طرح ایده‌ها می‌شوند و اینکه چه فرآیندی باید در این مسیر شکل بگیرد که ایده، عملی شود و یک استقلال و خوداتکایی به‌ وجود بیاورد در کارآفرینی اجتماعی بررسی می‌شود.

برای شروع کارآفرینی، ابتکار و فعالیت تازه، نیازمند آمادگی ذهنی و عملی هستیم، این آمادگی و فعالیت‌ها باید در یک بستر فراهم شود که خوشبختانه با اقبال و فعالیت خوب دانشگاه‌ها این امکان را برای نوآوری، کنشگری و فعالیت تازه ایجادکردند تا دانشجویان بتوانند هویتی کسب کنند. در حوزه و بحث کارآفرینی تاکید بر این نکته وجود دارد که شناخت فرصت‌ها، مطالعۀ و اتصال آن‌ها به چرخۀ زندگی،  نقش محوری در بحث کارآفرینی دارد.

وقتی بحث کارآفرینی در حوزۀ اجتماعی مطرح می‌شود باید بدانیم که این امر نیاز به شکل‌گیری روابط و  وجود داشتن شبکه است. ما در دانشگاه و در مجموعۀ دانشجویان این ظرفیت‌ها را می‌بینیم که از کنش‌های شخصی بیرون بیایند، در گروه به صورت جمعی به فعالیت بپردازند و به شکوفایی استعداد دست بزنند که در فضای دانشگاه وجود دارد. جمعی که افق‌های فکری تقریبا همسویی دارند، می‌توانند رونق تازه‌ای به فعالیت آن‌ها ببخشد.

نکتۀ بعد سرمایۀ نمادینی است که دانشگاه دارد. کارآفرین اجتماعی در جایگاهی می‌تواند تحقق خود را داشته باشد که در بیرون دانشگاه با موسسه‌ها یا جایی که نیازمند این افراد هستند ارتباط برقرار کند. دانشگاه می‌تواند حلقه‌ای میان دانشگاه و مجموعه‌های دیگر برقرار کند. در بخش مدیریتی باید در وزارتخانه و دانشگاه، برقرار کردن این ارتباط فراهم شود.

کارآفرینی اجتماعی صرفاً در حوزۀ اقتصادی معنا نمی‌شود حوزۀ اقتصادی حوزه مهمی است ولی در کارآفرینی اجتماعی عرصه‌های مهم دیگری نیز هستند، مهم این است که از طریق این فرآیند، اثرگذار باشیم و افراد نسبت به توانمندی از لحاظ ذهنی و عملی شرایط را تجربه کنند. پیگشیری از هزینه‌ها، پیشگیری در برابر آسیب‌های ممکن و... شاخه‌ای از کارآفرینی اجتماعی است.

 

 حقوق باید به حوزۀ استارت‌آپ‌ها کمک کند

هما داوودی گرماوردی، نخستین بانوی رئیس کانون وکلا در ایران، سومین سخنران این برنامه، از منظر حقوقی، عرصه استارتاپ‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد:

در این رویداد مفاهیم به هم تنیده‌ای مثل طرح ملی کنترل آسیب‌های اجتماعی، استارت‌آپ بودن این رویداد، کارآفرینی اجتماعی و... می‌بینیم که هرکدام باید کار تخصصی و کارشناسی روی آن‌ها انجام شود. هرکدام از این‌ها ویژگی‌هایی همانند نوپا بودن دارند که در فضای ابهام‌آلود، قدری ماجراجویی و ایده‌هایی نو در آن وجود دارد، البته ممکن است دارای ریسک باشد، چون مطمئن نیست و به امید رشد، باروری و توسعه اقتصادی است.

حقوق در این فضا چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ و چگونه می‌تواند از این فضا حمایت کند؟  ما باید به سمت توسعۀ اقتصادی برویم ولی این مسیر باید با کمک حقوق همراه شود تا این فعالیت‌ها را تسریع کند. توسعۀ حقوقی و توسعۀ اقتصادی باید همزمان با هم حرکت کنند و به کمک هم بیایند. بخش‌های مختلف توسعه باید با هم به طور متوازن رشد، و مراحل کمی و کیفی را طی کند. بنابراین حقوق می‌تواند نقش مهمی در این رویکرد داشته باشد و سازو کارهای حمایتی توسط حقوق برای این حوزه طراحی شود. حقوق نباید مقررات دست و پاگیر بگذارد و حوصله افراد را سر ببرد.

باید مقرراتی گذاشته شود که هم سبب رشد، هم تسریع و هم تنظیم‌گری شود. مقررات نباید سبب آشفتگی در فضای کسب و کار شود. قانونگذار باید حمایت کننده این حوزه باشد، ایده‌هایی که می‌توانند کار نو ایجاد کنند. پیشنهاد من این است که باید مرجع اقتصادی_حقوقی داشت تا مرجعیت را در حوزه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی  داشته باشیم که استعدادها را به سمت توسعه هدایت کند.

 

 در استارتاپ کارآفرینی چه اتفاقی افتاد

تهمورث بشیریه، دبیر علمی رویداد، به عنوان چهارمین سخنران به مسئله‌ای که در استارتاپ‌ها روی می‌دهد، می‌پردازد:

امیدوارم این نقطۀ پایان، نقطۀ آغاز  جلسات و رویدادهای دیگر در سراسر کشور برای رونق کسب و کار در این شرایط اقتصادی بیانجامد. پیشنهاد این برنامه، طرحی از سمت وزارت کشور و وزارت علوم بود که دربارۀ کارآفرینی اجتماعی برنامۀ‌ای در سراسر کشور برگزار شود که سه دانشگاه بیرجند، هرمزگان و علامه طباطبایی با تقسیم بندی منطقه‌ای در این برنامه حضور داشتند. همچنین دانشگاه علامه طباطبایی متکلف برنامه در استان‌های البرز، اصفهان، تهران، چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد، یزد، قم، مرکزی، لرستان و همدان شد.

 برگزیدگان این رویداد

برای برگزاری این رویداد نیازمند تشکیل شورای سیاست گذاری بودیم تا برنامه ریزی صورت بگیرد که توسط معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفت.  براساس جلسات فراخوانی صورت گرفت و طرح‌ها جمع‌آوری شد که 61 طرح به دبیرخانه داده شد که براساس مختصات در بررسی اولیه35 طرح، در داوری دوم 21طرح، در داوری نیمۀ نهایی نتایج اعلام شدند و در دبیرخانه جمع‌بندی، و تیم‌هایی برای راهیابی به فینال انتخاب شدند و اختلاف زیادی بین تیم‌ها وجود نداشت و 4تیم برگزیده شد که این4تیم در کارگاه‌ها آموزش دیدند و بعد وارد مرحلۀ نهایی شدند.

در مرحلۀ داوری نهایی بر اساس ارائه تیم‌ها و معیارها تیم‌های برگزیده انتخاب شدند که در ادامه معیارها را می‌گویم؛ خلاقیت و نوآوری، عملیاتی بودن راهکار، میزان اشتغال‌زایی، میزان مقیاس‌پذیری و قابلیت گسترش، شناخت بازیگران و ذی‌نفعان، مزیت رقابتی و نحوه مشارکت اعضا که هرکدام 5 امتیاز و در مجموع 35 امتیاز در نظر گرفته شد. در نهایت دوشنبه10آذر مرحلۀ نهایی از میان تیم‌های راه‌یافته برگزار شد و چهار تیم ایده‌ها را داوری و اعلام کردند. سه تیم منتخب شدند و چهار تیم انتخاب شدند زیرا در تیم دوم دو گروه اشتراک امتیاز داشتند.

گروه‌های برتر بدین شرح شدند: تیم حائز رتبۀ سوم تیم «تولید پوشاک ایرانی/اسلامی» از دانشگاه تهران به نمایندگی زهرا دهقانی، دو تیم حائز رتبۀ دوم شدند؛ «ماپیشتیم» به نمایندگی زهرا ساعی از دانشگاه علامه طباطبایی، «کاروز» طرح شناوری مشاغل روزانه و دشوار به نمایندگی اشکان صادقیه از دانشگاه علم و هنر یزد و رتبۀ اول «نوکا» اشتغال جوانان در حال بازپروری به نمایندگی فاطمه محمدقلی‌ها از دانشگاه امام صادق.»

خبرنگار: فاطمه حسن‌آبادی